Raşitizm nedir?

Raşitizmin ne işe yaradığını idrak etmek için, öncellikle vücutta bulunan D vitamininin önemini kavramak gerekmektedir. D vitamini, gıdalarla alınan ve kemik sağlığı için oldukça mühim olan kalsiyum ve potasyum minerallerinin bağırsaktan emilmesine niçin olarak, bu minerallerin vücuda alınmasını elde eden bir vitamindir. Kafi oranda D vitamini olmadığı durumlarda, kemiklerde kalsiyum ve fosfor seviyelerinin korunması zorlaşır. Bilhassa kemik gelişiminin oldukça süratli olduğu çocukluk dönemlerinde bu eksiklik raşitizme niçin olabilir.

Rejime D vitamini yada kalsiyum eklenmesi çoğu zaman raşitizmle ilişkili kemik sorunlarını düzeltir. Raşitizm, altta yatan başka bir tıbbi sorundan kaynaklanıyorsa, çocuğun ek ilaçlara yada başka bir tedaviye ihtiyacı olabilir. Raşitizmden meydana gelen bazı iskelet bozuklukları oldukça ilerlediğinde ise cerrahi müdahale gerekebilir.

Aynı şekilde kemikte öteki mühim bir mineral olan fosforun düşüklüğü de ender görülen kalıtsal bozukluklar ile ilgili olabilir.

Raşitizmin emareleri nedir?

Raşitizm hastalığı emareleri ve semptomları şunları içerebilir:

• Büyümede gecikme
• Motor becerilerde gecikme
• Omurga, pelvis ve bacaklarda ağrı
• Diş yapısında bozukluklar (dişlerin kolay çürümesi, aralıklı ve geç çıkan dişler ve abseler)
• Kas güçsüzlüğü
• Kafatasının gövdeye nazaran büyük olması

Raşitizm, çocuklarda kemiklerin ucundaki büyüyen doku alanlarının (gelişme plakaları) yumuşamasına niçin olduğundan, aşağıdaki sıralanan iskelet bozukluklarına (deformasyon) niçin olabilir:

• Çarpık ya da eğri bacaklar (dizlerin birbirine doğru bakması ya da bacak kemiklerinin dışarı doğru ayraç şeklinde eğrilmesi)
• Kalınlaşmış el ve ayak bilekleri
• Göğüs kemiğinin çıkıntılı olması (projeksiyonu)

Raşitizmin sebepleri

İnsan vücudunun gıdalardan gelen kalsiyum ve fosforu almak için D vitaminine ihtiyacı vardır. Çocuk vücudu kafi oranda D vitamini alamazsa yada vücudunun D vitaminini doğru kullanmada problemleri var ise, raşitizm oluşabilir. Bu yüzden raşitizmin sebepleri D vitamini eksikliği ve emilim ile ilgili problemler olarak iki başlık altında toplanabilir.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ

D vitamininin güneş ışığı ve besin olmak suretiyle iki mühim deposu vardır.

• Güneş ışığı: İnsan cildi güneş ışığına maruz kaldığında D vitamini üretir. Sadece gelişmiş ülkelerdeki çocuklar dışarıda daha azca vakit geçirme eğilimindedir. Ek olarak cilt kanseri korkusu sebebiyle kullanılan güneş koruyucular güneş ışınlarını engelleyerek D vitamini sentezini azaltır.
• Gıdalar: Balık yağı, yumurta sarısı, somon ve uskumru benzer biçimde yağlı balıklar D vitamini ihtiva eder. D vitamini ek olarak süt, tahıl ve bazı meyve suları benzer biçimde yiyecek ve içeceklere besin firmaları tarafınca da eklenmiş olur.

EMİLİM İLE İLGİLİ SORUNLAR

Bazı çocuklar vücutlarının D vitamini emilimini etkileyen hastalıklara haiz olabilirler. Bu hastalıklar aşağıdaki benzer biçimde sıralanabilir:

• Çölyak hastalığı
• Enflamatuar bağırsak hastalığı
• Kistik fibroz
• Böbrek sorunları

Raşitizm risk faktörleri

Bir çocuğun raşitizm riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

• Koyu ten: Melanin cilde renk veren bir pigmenttir. Koyu tenler cilt yapılarında daha oldukça melanine haizdir. Fakat melanin cildin güneş ışığından D vitamini üretme kabiliyetini azaltır. Bu yüzden koyu tende bebekler ve çocuklar daha çok raşitizm geliştirme riskine sahiptirler.
• Annede hamilelik esnasında görülen D vitamini eksikliği: Ciddi D vitamini eksikliği olan anneden doğan bir bebek, raşitizm emareleri ile doğabileceği benzer biçimde doğumdan birkaç ay sonrasında da semptomları geliştirebilir.
• Şimal enlemleri: Dünyanın şimal enlemlerine daha azca güneş ışığı vurur. Bu yüzden güneş ışığının azca olduğu coğrafi bölgelerde yaşayan çocuklarda raşitizm riski daha yüksektir.
• Erken doğum: Prematüre doğan bebekler daha düşük D vitamini seviyelerine haiz olma eğilimindedir şundan dolayı anne karnındaki vitaminleri almak için daha azca zamanları vardır.
• İlaçlar: Epilepsi nöbetlerini engellemek için verilen bazı ilaçlar ya da HIV enfeksiyonlarını tedavi etmede kullanılan antiretroviral ilaçlar, vücudun D vitaminini etkin bir halde kullanabilmesini engellemektedir.
• Bir tek emzirme: Anne sütü raşitizmi engellemek için kafi D vitamini sağlayamaz. Bir tek anne sütüyle beslenen bebekler takviye olarak D vitamini damlası almalıdır. Günümüzde sıhhat bakanlığı ücretsiz bir şekilde sıhhat ocaklarından hamile ve bebeklere D vitamini takviyesi sağlamaktadır.

Raşitizmin komplikasyonları nedir?

Tedavi edilmediği takdirde raşitizm aşağıda sıralanan sonuçlara niçin olabilir:

• Yetersiz gelişme
• Anormal kavisli bir omurga
• Kemik deformasyonları
• Diş kusurları
• Epilepsi nöbetleri

Raşitizm iyi mi önlenir?

Güneş ışığı en iyi D vitamini deposudur. Bir çok mevsimde, öğlen saatlerinde 10 ila 15 dakika içinde güneşe maruz kalmak D vitamini almak açısından yeterlidir. Bununla beraber, koyu tenliler ve şimal enlemlerinde yaşayanlar, güneş ışığından yeterince D vitamini alamayabilirler.

Ek olarak, cilt kanseri endişesinden dolayı, bilhassa bebekler ve minik evlatların, direkt güneş ışığından kaçınmaları mevzusunda dikkatli olunmalıdır.

Raşitizmi önlemek için çocuğunuzun rejimine D vitamini içeren somon ve ton balığı benzer biçimde yağlı balıklar, balık yağı ve yumurta sarısı içeren yada D vitamini ile takviye edilmiş bazı gıdaları ekleyebilirsiniz. Aşağıdaki gıdaların çoğuna üreticiler tarafınca D vitamini eklenmiştir. Bu tür gıdaların içeriklerine bakıp ne kadar D vitamini bulunduğunu denetim edebilirsiniz:

• Bebek mamaları
• Kahvaltılık gevrekler
• Bazı hususi ekmekler
• Portakal suyu

Hamileyseniz, doktorunuza D vitamini takviyesi mevzusunda danışabilirsiniz.

Bebek gelişimi ile ilgili internasyonal kılavuzlar, tüm bebeklerin günde 400 IU D vitamini almasını önermektedir. Anne sütü yalnızca azca oranda D vitamini içerdiğinden, bir tek emzirilen bebeklere günlük ek D vitamini takviyesi verilmelidir. Biberonla beslenen bazı bebekler, mamadan yeterince almadıkları takdirde D vitamini takviyelerine gereksinim duyabilirler.

Raşitizm iyi mi teşhis edilir?

Muayene esnasında hekim, çocuğunuzun kemiklerine hafifçe bastırarak anormallikleri denetim eder. Doktorunuz aşağıdaki bulgulara bilhassa dikkat edecektir:

• Kafatası: Raşitizm olan bebekler çoğu zaman daha yumuşak kafatası kemiklerine haizdir ve bıngıldak denen yumuşak noktaların (fontaneller) kapanmasında gecikme olabilir.
• Bacaklar: Sıhhatli bebeklerde bacakların hafifçe ayraç şeklinde olması doğaldır. Fakat, bacaklarda abartılı bir halde büküklük, raşitizm düşündürten bir bulgudur.
• Göğüs kemikleri: Raşitizmi olan bazı evlatların göğüs kafesindeki kemiklerde yassılaşma gözlenir. Bu da göğüs kemiklerinin çıkıntılı bir halde durmasına sebep olur.
• El ve ayak bilekleri: Raşitizm olan çocuklar çoğu zaman normalden daha büyük yada daha kalınca el ve ayak bileklerine haizdir.

Etkilenen kemiklerin röntgenleri kemik deformasyonlarını ortaya çıkarır. Kan ve idrar testleri raşitizm teşhisini doğrular ve ek olarak tedavi yanıtını seyretmek için de kullanılır.

Raşitizmin tedavisi

Raşitizm vakalarının bir çok, D vitamini ve kalsiyum takviyeleri ile tedavi edilebilir. Hekim tavsiyesi olmadan oldukça fazla D vitamini kullanmak, D vitamini zehirlenmelerine niçin olabilir. Bu yüzden doğru dozlama için çocuk doktorunuzun talimatlarına uymak oldukça önemlidir. Çocuk doktorunuz, çocuğunuzun tedavisini belirli aralıklarla istenen röntgen ve kan testleri ile takip eder. Çocuğunuzun, azca oranda fosfor alımına yol açan ender görülen kalıtsal bir hastalığı var ise, takviye ve hususi ilaçlar reçetelenebilir. Bazı çarpık bacak yada spinal deformasyon vakaları için doktorunuz, kemikler büyüdükçe uygun şekilde konumlandırmak için hususi destek önerebilir. Daha şiddetli iskelet bozuklukları ameliyat gerektirebilir.