OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) NEDİR?

Osteoporoz kemiğin birim hacmine düşen kemik kütlesinde dolayısıyla kemik kalitesi ve gücünde azalma sonucu kemiğin kırılgan hale gelmesidir. Bunun sonucunda da kemiklerde kırıklar ve bunlara bağlı gelişen problemler meydana gelir. Osteoporoz doğrusu kemik erimesi toplumun yaşlanması ile beraber mühim bir halk sağlığı problemi haline gelmiştir.

OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Osteoporoz kemiklerin sessiz hırsızıdır. Çoğu zaman kırık vakalarında ilk olarak akla osteoporoz gelmemektedir sadece pek fazlaca kemik kırığının altında belirli nedenlerle tetiklenmiş olan osteoporoz bulunmaktadır.

Bununla beraber;

• Boyda kısalma. Gençlik boyuna nazaran 3 santimetre’den fazla kısalma osteoporoz emaresi olabilir.
• Kamburluk. Kamburluk eğer belirgin artmışsa karın bölgesi sıkışır, öne doğru çıkar ve iç organların bilhassa bağırsakların sıkışması ile şişkinlik ve kasıklara doğru yan ağrısı olabilir. Sadece bu osteoporoz emareleri sadece ileri safhalarda görülür.
• Yaygın ağrı osteoporoz emaresi olabilmektedir. Eğer osteoporozu olan hastalarda ani ve şiddetli bel ve sırt ağrısı olursa ve belirgin hareket kısıtlılığı kırık olma olasılığını söz mevzusudur. Beklenmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalıdır.

OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) NEDENLERİ NELERDİR?

Osteoporoz sebepleri yaş ve cinsiyete nazaran farklıdır. Bu da “Osteoporoz kimlerde sık görülür?”, “Osteoporoz risk faktörleri nedir?” sorularını gündeme getirmektedir.

• Osteoporozun en mühim sebebi yaşlanma ve hanım olmaktır. Bayanlar erkeklere nazaran daha çok risk altındadır. Bilhassa de 50 yaş üstü ve menopoz sonrası hanımlarda kemik erimesi riski artar. En sık rastlanan sebebi hanımlarda menopoz sonrası östrojenin azalmasıdır (postmenopozal osteoporoz). Bu yaş grubunda hanımefendiler erkelere nazaran 5 kat daha çok osteoporoz riskine haizdir.  İlerleyen yaşlarda ise bilhassa 70 yaş üstünde yaşlanmayla ilişkili olarak kemik enerjisini yitirmeye adım atar ve her iki cinste de eşit oranda osteoporoz risk artışı görülür.
• Romatoid artrit şeklinde iltihaplı eklem romatizmaları, kronik karaciğer hastalığı, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), diabet ve insülin kullanımı, son dönem böbrek yetmezliği, hemodiyalize giren hastalarda ve böbrek nakli yapılmış olması osteoporoz nedenlerindendir.
• Ek olarak organ nakli meydana getirilen hastalarda kullanılan bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar da osteoporoza niçin olabilir.
• Paratiroid bezinin salgıladığı paratiroid hormon vücutta kalsiyum ve D vitamini dengesini elde eden en mühim unsurlarda biridir. Bu bezin aşırı emek harcaması sonucu olan hiperparatitoridizm, tiroid bezinin aşırı emek harcaması ile sonuçlanan hipertiroidizm de osteoporoza sebep olan hastalıklardandır.
• Lösemi, lenfoma, multiple myelom şeklinde kanserler de osteoporoza niçin olabilir.
• Aşırı kiloluluk ameliyatlarından sonrasında yada bazı bağırsak hastalıklarına bağlı görülen malabsorpsiyon doğrusu bağırsaklarda olan besinlerin emilim bozuklukları da osteoporoz sebebi olabilir.
• Bunların yanı sıra D vitamini eksikliği, aşırı alkol kullanımı, sigara kullanımı, hareketsiz yaşam biçimi, egzersiz yapılmaması da mühim kemik erimesi nedenleridir.
• Tertipli kullanılan kortizon, kan sulandırıcılar, depresyon ilaçları, mide koruyucu ilaçlar, epilepsi ilaçları, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, bazı kanser ilaçları, organ nakillerinden sonrasında kullanılan bazı ilaçlar ve tiroid hormonu ilaçları osteoporoz riskini artırır.
• Irklara nazaran görülme riskleri değişebilir. Mesela Beyaz ve Asyalılarda, Siyah ırka nazaran daha çok görülmektedir. Genetik faktörler en mühim risk faktörüdür.
• Beslenme bozukluğu ve düşük şişman olma (Vücut kitle indeksi < 19) da osteoporoza sebep olan faktörlerdendir.

OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?

Kemik erimesi iyi mi anlaşılır?

Kemik yoğunluk ölçümü ile kemik kaybı tespiti yapılır. Kemik yoğunluğunda çıkan değerler genç erişkin değerleri ile karşılaştırılır ve normalden sapmalar T skoru kıymetini verir. Bu verilere nazaran Dünya Sıhhat Örgütü osteoporoz sınıflamıştır.

T skoru kıymeti;

• -2,5 değerinin altında ise osteoporoz teşhisi konulmaktadır.
• -1 ile -2,5 içinde ise tam kemik erimesi doğrusu osteoporoz denilmemekte fakat osteopeni doğrusu kemik erimesinin başlangıcı tanımı kullanılmaktadır.
• T skoru -1’in üstünde ise osteoporoz kıymeti normaldir.
  

  OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

  Osteoporoz mevzusunda dört gözle beklenen konuların başlangıcında “osteoporoz tedavi edilebilir mi?” sorusu gelmektedir. Osteoporoz tedavisinde amaç; kemik standardını çoğaltmak ve kemiği güçlendirerek kırık oluşumunu önlemektir.

  • Osteoporoz tedavisinde çeşitli ilaçlar (kemik yıkımını azaltanlar ve yapımı artıran ilaçlar) kan ve idrar tetkiki ile değerlendirilen ve uygun bulunan hastalara başlanabilir. Bu tedavilere minimum 1 yıl devam edilmeli ve sonrasında senelik kontroller ile tedavinin devamına karar verilmelidir. Fakat her osteoporoz ilacı her hastaya uygun değildir. Bu tedavilere doktorun yapacağı tetkiklerle karar verilmektedir.
  • Bunun yanı sıra osteoporoz tedavisi için kalsiyum ve D vitamini şeklinde destek tedavileri kesinlikle kullanılmalıdır. Yaşa nazaran gereksinim değişmekle beraber günlük averaj kalsiyum ihtiyacı 1000-1500 mg arasıdır. D vitaminini ise 30-60 ng/ml aralığında tutulması hedeflenir. Dolayısıyla gereksinim kişiden kişiye D vitamini değerine nazaran ayarlanmalıdır.