Lösemi

Halk dilinde Lösemi olarak da malum kan kanseri, insan vücudundaki kan hücrelerinin oluşmasını elde eden süngerimsi bir doku olan ve kemiklerin içinde bulunan kemik iliğinin içindeki kan üretimine yarayan kök hücrelerin gereğinden fazla oluşmaya başlaması yada durması anlamına gelen bir kanser türüdür. Lösemi başladığında ilk olarak kemik iliğini daha sonrasında ise tüm organları ele geçirerek zarara uğratır.

İnsan vücudu için mühim olan kan üretimi ve lenfatik sistem lösemi tarafınca zarara uğradıktan sonrasında kan kanseri tedavisi yapılmazsa devamlı ilerleyen bir yol izlenmektedir. Löseminin ilerlemesinin iki türü bulunmaktadır. Bunlardan biri olgunlaşmış akyuvarların denetim dışı artmasıyla oluşan kronik ve yavaş seyreden türüdür. Diğeri ise olgunlaşmamış akyuvarların denetim dışı artmasıyla oluşan akut ve süratli seyreden türüdür. İkinci tür süratli seyretmesinden dolayı oluşmaya başladıktan sonrasında 1 yada 2 ay içinde hasta da emare vermeye başlamaktadır. Bu yüzden de ikinci türde hastalık daha acele fark edilip tedaviye başlanabilmektedir. Kan kanserinin sebebi hemen hemen tam olarak bilinememektedir. Fakat klinik çalışmalara bakılırsa; ışınım, ziraat ilaçları ve bazı kimyasallar lösemiye niçin olabilmektedir.

Lösemi’nin Çeşitleri Nedir?

Lösemi temelde iki değişik tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlar; akut lösemi ve kronik lösemi olmaktadır.

Akut lösemi, birden ortaya çıkan ve oldukca süratli ilerleyen lösemi türüdür ve kendi içinde akut lenfoblastik lösemi ve akut miyeloblastik lösemi olarak ayrılmaktadır. Kronik lösemi ise daha yavaş ilerleyen bir türdür ve kronik lenfosittik ve kronik miyeloid lösemi olarak ikiye ayrılmaktadır.

Akut Lösemi Nedir?

Kan kanseri hastalarının %15 ila %20’si akut lösemi türünde olmaktadır. Oldukca süratli ilerleyen bir tür olan akut lösemi, çocuk hastalarda görülme olasılığı oldukca daha çok olmaktadır. Her yaşta görülebilir olsa da çocuklar haricinde ileriki yaşlarda görülme sıklığı da fazla olmaktadır. Kan hücrelerini üreten hücrelerin kontrolsüz bir halde çoğalması sonucunda oluşan akut lösemi birden ortaya çıkması ve süratli ilerlemesi sonucunda emareler de erken safhalarda ortaya çıkabilmektedir. İlk olarak kemik iliğinde ortaya çıkan hastalık ileriki süreçlerde tüm vücuda yayılabilmektedir. Üstelik bu hastalıkta kan hücrelerinden olan lökosit üretilemediği için en küçük enfeksiyonlar hastayı fena bir duruma getirebilmektedir. Gene kan hücrelerinden önde gelen kanın pıhtılaşmasını elde eden trombosit üretimi olmadığı için de ciltte kanamalar yada iç organlarda kanamalar meydana gelebilmektedir. Akut lösemi hastaları ilk ve en büyük emare olarak kendilerinde kansızlık fark etmektedirler. Akut lösemi kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar;

  1. Akut Miyeloblastik Lösemi: Myelositik kökeni bulunan blastların denetim dışı çoğalması ve görevini yerine getirememesi sonucunda oluşur. En fazla 20’li yaşlardaki hastalarda görülen bu tür, yetişkinlerde de oldukca sık rastlanmaktadır.
  2. Akut Lenfoblastik Lösemi: İlkel ve lenfoid kökenli blastların denetim dışı çoğalması ve görevini yerine getirememesi sonucunda oluşmaktadır. Çocuk hastaların büyük çoğunluğu bu türe haiz olmaktadır. Yetişkinlerde ise %20 oranda bulunmaktadır.

Her ikisi de oldukca süratli ilerleyen tür de olmakla birlikte erken tanı ile kan kanseri tedavisi başlanması oldukca ehemmiyet arz etmektedir.

Kronik Lösemi Nedir?

Lösemi türünün yavaş ilerleyen ve belirtilerinin daha geç fark edilmiş olduğu türü olan kronik lösemi, oldun akyuvarların görevini yerine getirememesi sonucunda oluşmaktadır. Kronik löseminin iki türü bulunmaktadır. Bunlar;

  • Kronik Lenfositik Lösemi: Lenfoid kökenli olan ve enfeksiyonlara karşı vücudu korumuş olan beyaz kan hücrelerinin denetim dışı çoğalması ve görevlerini yerine getirememesi sonucu oluşmaktadır. Kronik lenfosit lösemideki hücreler; lenf nodları, kemik iliği ve kana yerleşerek lenf düğümlerinde şişmeye yol açmaktadır. En oldukca 60 yaş ve üstü hastalarda görülmekle birlikte löseminin %30’unu oluşturmaktadır. Bu hastalığın tanısı için genetik bir kontrol yapılmaktadır. Geçmiş dönemlerde tedavisi oldukça zor olamsına karşın günümüzde kan kanseri tedavisi oldukça rahat olmaktadır.
  • Kronik Myeloid Lösemi: Myeloid kökeni olan hücrelerin denetim dışı çoğalması ile meydana gelen kronik myeloid lösemi, en oldukca 25 ile 60 yaş içinde görülmektedir.

 Lösemi Niçin Oluşmaktadır?

Günümüzde löseminin sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte birçok araştırma yapılmaktadır. Meydana getirilen araştırmalara bakılırsa genetik faktörler, çevresel faktörler, immünolojik faktörler ve viral faktörlerin hastalığın oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir. Detaya girmek gerekirse:

  • Kemoterapi ilaçları alımı
  • Bazı genetik hastalıklar
  • Radyasyona maruz kalma
  • Formaldehit ve benzer seçimi ilaçlara fazla maruz kalma
  • Hava kirliliği
  • Teknolojik aletlere fazla maruz kalma
  • Çürümüş besin tüketimi
  • Katkılı besin maddeleri
  • Kimyasal maddelere fazla maruz kalma

Bu etkenler kati olmamakla birlikte meydana getirilen araştırmalara bakılırsa belirlenmiş olup her hastada niçin olabilir diye bir kanıt bulunmamaktadır.

Lösemi Hastalığının Emareleri Nedir?

Lösemi’deki emareler öteki birçok hastalık emareleri ile benzerlik gösterebilmektedir. İlk başta ilikte meydana gelse de tüm vücuda yayılması ile beraber enfeksiyon hastalıkları, romatizmal hastalıklar, lenfoma, kanamalı hastalıklar, myeloma benzer biçimde hastalıklara da benzer emareler gösterebilmektedir. Lösemide kansızlığa bağlı olarak; halsizlik, solukluk, acele yorulma ve nefes darlığı benzer biçimde emarelere sık rastlanmaktadır. Ek olarak bağışıklık sistemi zayıfladığı için burunda, cilt altında ve diş etlerinde kanamalar, morarmalar meydana gelebilmektedir. Löseminin bir türü olan akut lösemide ise iştahsızlık, halsizlik, süratli kilo kaybı, solukluk, ateş, kemik ağrısı, cilt altında ve diş etlerinde beklenmeyen kanamalar olabilmektedir.

Çocuk Hastalarda Lösemi Emareleri Nedir?

2 yaş ile 10 yaş içinde çoğunlukla görülen lösemi, çocuk hastaların %30’unu oluşturmaktadır. Çocuk hastalarda en sık rastlanan emareler; iştahsızlık, süratli kilo kaybı, karında şişlik, renkte solukluk, eklem ağrıları, vücutta nedensiz oluşan morluklar ve uzun devam eden ateş olmaktadır.