Güneş Çarpması Nedir?

Güneş çarpması, yüksek sıcaklığa maruziyet sebebiyle meydana gelen vücuttaki aşırı ısınma halini ifade eder. Sıcak maruziyetinin en ciddi seyrinde vücut sıcaklığı 40 aşama ve üstüne çıkar. Bu durum bilhassa yazları daha sık meydana gelir.

Güneş Çarpması Çeşitleri Nedir?

Isı ile ilişkili yaz hastalıkları, birçok değişik durumu içinde barındıran geniş bir tanımlamadır. Sıcaklıktan bitkin düşmekten başlayarak yaşamı tehdit edici güneş çarpması vakalarına kadar olan ısı ile ilişkili rahatsızlıklarda uygun tıbbi müdahale yapılmadığı takdirde iç organlarda hasar meydana gelebilir. Beyin, kalp, böbrekler ve kas dokusu, tedavi edilmemiş güneş çarpması olgularında hasar görebilecek organlar içinde yer alır. Tedavi gecikmeye devam etmiş olduğu sürece daha ciddi komplikasyonlar ve ölüm benzer biçimde yıkıcı sonuçların gelişme riskinde de bir artış söz mevzusu olabilir.

Güneş Çarpması Emareleri Nedir?

Güneş ve sıcak maruziyeti sonrasında vücutta su ve tuz kaybı meydana gelir. Bu durum sonucunda da halsizlik, güçsüzlük ve kas krampı benzer biçimde sıcak kaynaklı bitkinlik hali meydana gelebilir. Bu durumun ilerlemesi ve vücudun ısı dengesini koruma kabiliyetini kaybetmesi halinde vücut sıcaklığı tehlikeli düzeyde yükselerek güneş çarpması adında olan durumun oluşmasına niçin olabilir. Rektal ölçümlerde 40 aşama ve üstü vücut ısısının tespit edilmesi güneş çarpmasının ana emaresini oluşturur. Kafa karışıklığı, huzursuzluk, konuşma bozukluğu, deliryum, nöbet ve koma şeklindeki nörolojik emareler de güneş çarpması sonucu oluşabilecek emareler arasındadır.

Güneş çarpması sonrası oluşabilecek öteki emare ve bulgular şu şekilde özetlenebilir:

• Terleme değişimleri
• Bulantı ve kusma
• Ciltte kırmızı renk değişikliği
• Nefes alıp vermenin hızlanması
• Çarpıntı
• Zonklayıcı baş ağrısı

Güneş çarpmasının seyri ve oluşabilecek emareler, vücut ısının ne kadar süredir yüksek devam ettiğine bakılırsa değişebilir. Vücut ısısının uzun bir süre süresince yüksek kalması ve bu duruma müdahale edilmemiş olması halinde çeşitli organlarda kalıcı güneş çarpması yan tesirleri meydana gelmiş olarak değişik belirtilerin ortaya çıkmasına niçin olabilir.

Güneş Çarpması Sebepleri Nedir?

Güneş çarpması niçin olur sorusunun yanıtları, temel olarak iki kategoriye ayrılarak incelenebilir. Efor ilişkili güneş çarpması olarak anlatılan ilk durumda, güneş çarpmasının oluşmasında sıcak ortamlarda meydana getirilen yoğun fizyolojik aktivite etkilidir. Bu şekilde oluşan güneş çarpması bilhassa sıcak ortamlarda çalışmaya alışkın olmayan bireylerde gözlenir. Spor etkinliklerindeki sıcakla ilişkili olay gelişimi kalp sorunları sebebiyle meydana gelen durumlara bakılırsa ortalama 10 kat daha çok ortaya çıkar. Efor ilişkili olmayan klasik güneş çarpması olgularında ise bu durumun gelişimindeki temel niçin sıcak ortam maruziyetidir. Rutubet düzeyinin de yüksek olduğu havalarda uzun süre süre geçirilmesi klasik güneş çarpması meydana gelmesinin temel sebebini oluşturur. İleri yaşlarındaki bireylerde ve kronik hastalığı bulunan kişilerde klasik güneş çarpması gelişimine karşı bir yatkınlık söz mevzusu olabileceği için dikkatli olunması gerekir.

Her iki şekildeki güneş çarpması olgularında da oldukça kattan oluşan giyinme, alkol tüketimi ve terlemeyle olan sıvı kaybının doğru şekilde yerine konmaması benzer biçimde yanlış uygulamalar etkili olabilir. Ekstrem sıcaklıklarda vücut ısısının düzenlenmesi merkezi sinir sistemi tarafınca denetim edilen bir işlemdir. Ufak yaş gruplarında bu görevle ilgilenen sinir yapıları hemen hemen gelişim aşamasındadır. 65 yaşından büyük bireylerde ise merkezi sinir sistemi işlevlerinde bir miktar yitik meydana gelir. Dolayısıyla bu iki yaş grubunda meydana gelebilecek sıvı kayıpları doğru şekilde yerine konmadığı takdirde güneş çarpmasına karşı bir yatkınlık söz mevzusu olabileceği için dikkati olmakta yarar var.

Güneş Çarpması Tanısı Iyi mi Konulur?

Güneş çarpmasına tanısal yaklaşımda ilk olarak bu durumdan şüphelenilen hastanın yaşamsal fonksiyonları monitörize edilerek sıkı takibe alınır. Arkasından tam kan sayımı, pıhtılaşma parametreleri, kan gazı, serum kreatin kinaz düzeyi ve idrarda myoglobin varlığının araştırılması başvurulabilecek öteki tetkikler içinde yer alır. Genel olarak güneş çarpması gelişen kişilerde nefes alıp verme hızlanmış ve kalp hızı yükselmiş olarak tespit edilir.

Kan tetkiklerinde incelenen sodyum, potasyum ve solunum gazları düzeyi, merkezi sinir sisteminin etkilenip etkilenmediğinin aydınlatılmasında yararlı olabilir. İdrar renginin koyulaşması güneş çarpmasına bağlı oluşabilecek bir öteki durumdur ve bu vaka, böbrek fonksiyonlarının etkilendiğine işaret ediyor olabileceği için ehemmiyet arz eder. Serum kreatin kinaz düzeyi kas dokusunun güneş çarpması sebebiyle hasar gördüğüne işaret eden bir bulgudur. Öteki organların iyi mi etkilendiğinin aydınlatılmasında çeşitli görüntüleme yöntemlerine de başvurulabilir.

Güneş Çarpması Tedavi Şekilleri Nedir?

Güneş çarpması tedavisinde temel olarak ferdin vücut sıcaklığının düşürülmesini ve böylelikle başta beyin olmak suretiyle dirimsel organların hasar almasının önüne geçilmesi hedeflenir. Vücut sıcaklığının ani olarak düşürülmesinde soğuk banyo yapılması oldukça etkili olabilir. Sadece ileri yaşlı ya da çeşitli kalp rahatsızlığı olan bireylerde buz banyosu tedavisi çeşitli yan etkisinde bırakır doğurabileceği için dikkatli olunmalıdır. Soğuk su tedavisinin mümkün olmadığı zamanlarda sıhhat çalışanları tarafınca ferdin vücut ısısını düşürmeye yönelik olarak evaporatör (buharlaştırıcı) soğutma tekniklerinin kullanılması da güneş çarpması iyi mi geçer sorusunun yanıtları arasındadır. Bu uygulamalarda ferdin vücuduna soğuk su damlatılır ve peşinden ılık hava akımı ile buharlaştırılır. Naturel terlemeye benzer şekilde meydana gelen bu yöntemde buharlaşma ile cilt ısısının dengelenmesi sağlanır. Kasık ve koltuk altı bölgelerine buz torbası koyulması, güneş çarpması tedavisinde uygulanan bir öteki yöntemdir.

Vücut ısısını soğutma şekilleri uygulanırken bazı bireylerde titreme meydana gelebilir. Titremenin oldukça fena bir durumda olduğu hastalarda çeşitli ilaçlar ile hastanın sakinleşmesi ve kas hareketlerinin denetim altına alınması sağlanabilir. Güneş çarpması tedavisinde dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan bir öteki nokta da ateş düşürücü ilaçlardan uzak durulması gerektiğidir. Güneş çarpması olan bireylerde ateş düşürücü ilaç kullanımı, karaciğer üstünde zehirleyici tesir gösterebileceği için kaçınılması ihtiyaç duyulan bir uygulamadır.

Güneş Çarpmasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Güneş çarpması yaşamı tehdit edici bir seyir izleyebileceği için bilgili olunması ihtiyaç duyulan bir durumdur. Bilhassa sıcak yaz dönemlerinde serin kalmak ve sıvı tüketimine itina göstermek gerekir. Giysilerin hafifçe ve rahat seçilmesi, dışarıda geçirilecek süre aralığının doğru şekilde ayarlanması ve güneş yanıklarından kaçınılması, güneş çarpmasını önlemek adına yapılabilecek öteki uygulamalar içinde yer alır. Dar ve kalınca giyim seçimi vücudun kendi ısı dengesini kurabilmesini önleyebilir. Bu durum hem de güneş yanıkları için de geçerlidir. Güneşin zararı dokunan etkilerinden korunmak adına şapka, güneş gözlüğü ve yüksek koruyucu unsur içeriğine haiz kremlerin kullanımı yarar sağlayabilir. Güneş kremi kullanırken her iki saatte bir kremi yine sürmeyi unutmamak gerekir.

Park edilmiş araçlarda bilhassa çocuklar ve yaşlı bireyler asla yalnız başına bırakılmamalıdırlar. Kilitli bir araçta bir tek 10 dakikalık kısa bir süre içinde iç ortam ısısı ortalama olarak 7 aşama yükselebilir. Arabanın camlarının aralık olması ya da gölgede park edilmiş olması bu durumu güvenli hale getirmeyeceğini unutmamak gerekir.

Güneş çarpması olgularında evde uygulanabilecek tedavi girişimleri yetersiz kalacağı için dikkatli olmanı gerekir. Kendinizde ve sevdiklerinizde güneş çarpması emarelerine rastlamanız halinde en yakın sıhhat kuruluşlarına başvurarak destek almanız önerilir.