Fil Hastalığı

Kol ve bacakların şişmesi ile kendini belli eden fil hastalığı (lenfödem), bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenf bezlerinde oluşan tıkanmalara bağlı olarak ortaya çıkar. Hücreler arası boşlukları dolduran sıvının miktar olarak dengede kalabilmesi için devamlı olarak süzülmesi ve kan dolaşımına karışması gerekir. Lenf sıvısı olarak adlandırılan bu sıvı lenf sistemi tarafınca denetim edilir. Lenf bezleri, kanalları yada düğümlerinde oluşan hasarlara ve doğumsal anomalilere bağlı olarak hücreler arası sıvı miktarının dengesinde bozulmalar oluşabilir. Lenf bezlerinde oluşan tıkanıklıklar lenf sıvısının boşaltılmasını negatif etkileyerek kol ve bacaklarda sıvı birikimine, dolayısıyla da şişliklere niçin olur. Bu durum fil hastalığı olarak adlandırılır. Lenfatik sistemin muntazam emek harcamaması sonucunda oluşan lenfödem kronik uzun soluklu bir durumdur. Belirtilerin ortaya çıkışından sonrasında kısa bir süre içinde teşhis edilerek tedaviye başlanmaması durumunda hastalık kötüleşebilir.

Fil hastalığı (lenfödem) emareleri nedir?

Lenfödemin en belirgin semptomu olan şişlik, vücudun birçok bölgesinde ortaya çıkabilse de çoğu zaman kol ve bacakları etkisinde bırakır. Bu yüzden devamlı kullanılan giysiler, ayakkabılar, yüzük ve kol saatlerinin dar gelmesi lenfödem hastalarında en yaygın görülen sorundur. Ortaya çıkan şişlikler hastalığın başlangıç aşamalarında geçici olabilir, gün içinde tesiri artıp azalabilir. Fakat tedavinin geciktirilmesi durumunda emareler de ağırlaşarak oluşan şişlikler daha kalıcı ve rahatsız edici hale gelebilir. En temel lenfödem emareleri şu şekilde sıralanabilir:

Parmaklar ve parmak araları da dahil olmak suretiyle kol ve bacakların bir kısmının yada tamamının şişmesi

  • Ağrı ve hastalık hissi
  • Vücutta ağırlık ve sıkılık hissi
  • Hareket kabiliyetinin kısıtlanması
  • Derinin sertleşerek kalınlaşması (fibrozis)
  • Yine eden enfeksiyonlar
  • Ciltte kıvrımların oluşumu
  • Siğil benzeri oluşumlar
  • Deriden sıvı sızması

Lenfödeme bağlı olarak oluşan şişlikler, kişiyi fazlaca fazla etkilemeyen değişikliklerden uzuvların hareket kabiliyetinin tamamını kısıtlayabilecek ciddi boyutlara kadar ulaşabilir. Belirtilerin sertliği hastadan hastaya değişkenlik gösterir.

Fil hastalığı niçin olur?

Fil hastalığı temelde lenf sıvısının kan dolaşımına girmek yerine çeşitli nedenlerle deri altına yayılması sonucunda oluşur. En yaygın oluşum sebebi lenf bezlerinin kanser tedavisinin bir parçası olarak çıkarılmış olmasıdır. Kanser hastalarında fena huylu hücrelerin oluşturduğu tümörlerin lenfatik damarları tıkaması sonucunda lenf sıvısının akışının engellenmesi ile de lenfödem tablosu ortaya çıkabilir. Bunun haricinde fil hastalığının oluşumunda rol oynayan faktörler şunlardır:

Kanser sonrasında görülen ışın (ışınım) tedavileri

Bazı ameliyatlar sonucunda lenf yollarının hasara uğraması

Mantar hastalıkları

Travmalar

Enfeksiyonlar

Sivrisinekler vesilesiyle bulaşan parazitler

Lenf sisteminin yapısına ilişkin kalıtsal hastalık ve anomaliler

Fil hastalığı çeşitleri nedir?

Fil hastalığı oluşum nedenine gore primer lenfödem ve sekonder lenfödem olmak suretiyle ikiye ayrılır:

Primer lenfödem: Vücutta bulunan lenf damarlarının yapısal anlamdaki bozukluklarına bağlı olarak gelişen ender görülen ve kalıtsal bir durumdur. Milroy hastalığı, Meige hastalığı ve 35 yaşından sonrasında ortaya çıkan lenfödem bu gruba girer.

Sekonder Lenfödem: Lenf bezlerinin yada damarlarının yapısında bozulmalara neden olan bu travma, operasyon yada hastalığa bağlı olarak gelişen lenfödem türüdür. Bu hastalarda lenf sistemine ilişkin bozukluklar doğuştan olmayıp sonradan gelişmiştir.