İdrarda kan görülmesi

İdrardan kan gelmesi ya da öteki adıyla hematüri oldukça değişik nedenlere bağlı olarak oluşabilir. İdrarda kan görülmesi ciddi bir sıhhat problemini işaret edebilir. Bundan dolayı idrarda yalnız bir kez bile kan görülürse doktora başvurulmalıdır. İdrarda gözle görülmese bile mikroskopla tespit edilebilecek oranda kan olabilir. Bu durum da sadece idrar tahlili ile belirlenebilir.

İçerisinde kan görülen idrar; pembe, kırmızı yada kola renginde olabilir. İdrarın renginin değişmesi için azca oranda kan kafi olur. Kanama çoğu zaman ağrı oluşturmaz, sadece idrara kan pıhtısının geçmesi ağrılı olabilir. Hematüri, hastalarda başka emare ve bulgularla beraber görülebilir.

İdrardan Kan Gelmesi (Hematüri) Niçin Olur?

Hematüri, böbrekten kırmızı kan hücrelerinin idrara sızması sonucu oluşur. Hematüriye yol açabilecek durumlar:

İdrar Yolu Enfeksiyonları: Bakteriler, idrarın dışarı çıkmış olduğu kısım olan üretradan vücut içine girerek enfeksiyon oluşturabilir. İdrar yolu enfeksiyonunda görülen emareler; sık idrara gitme ihtiyacı, idrar yaparken ağrı ve yanma, fena kokulu idrar şeklinde sayılabilir. Bilhassa yaşlı kişilerde idrar yolu enfeksiyonunun tek emaresi mikroskopik hematüri olabilir.

Böbrek Enfeksiyonları (Piyelonefrit): Üretradan idrar yoluna giren bakteriler böbrekte enfeksiyona yol açabilir. Bazı durumlarda bakteriler kan yöntemiyle da böbreğe ulaşabilir. Piyelonefrit emareleri idrar yolu enfeksiyonu semptomları ile benzerlik gösterir. Piyelonefritte hastalarda ek olarak ateş ve yan (böğür) ağrısı görülebilir.

Böbrek Taşı: İdrarda bulunan mineraller, böbrek ve mesane duvarında yoğunlaşıp kristalize olabilir. Vakit içinde bu kristaller sertleşerek taş halini alır. Taşların bir çok ağrı oluşturmadan idrarla vücut dışına atılır. Sadece idrar yollarında tıkanıklığa neden olan yada idrar yolunda ilerlemek için büyük olan taşlar ağrıya sebebiyet verebilir. Bu taşlar hastalarda hem makroskopik (gözle görülen) hem de mikroskopik hematüriye yol açabilir. Kasık ağrısı ve idrardan kan gelmesi şikayetlerinin beraber olduğu hastalarda akla ilk olarak böbrek taşı gelir.

Prostat Büyümesi: Prostat, mesanenin derhal altında yer edinen ve üretranın ilk kısmının etrafını saran bir organdır. Prostat, erkeklerde bilhassa 40’lı yaşlardan sonrasında büyümeye adım atar. Büyüyen prostat üretraya baskı yaparak idrar çıkışını belirli seviyede engelleyebilir. İyi huylu prostat büyümesi (Benign Prostat Hiperplazisi, BPH); idrar yaparken zorlanma, sık idrara gitme benzer biçimde emarelere niçin olur. Erkeklerde idrardan kan gelmesi durumunda da akla BPH gelir.

Prostat bezinin enfeksiyonu olan prostatit de benzer semptomların oluşmasına yol açabilir.

Böbrek Hastalığı: Böbreklerin filtreleme işlevini yerine getirmesini elde eden kısmına glomerulus adı verilir. Glomerulus yapısı oldukça sayıda nedene bağlı olarak iltihaplanabilir ve bu durum glomerülonefrit olarak isimlendirilir. Diyabet benzer biçimde sistemik hastalıklar, viral enfeksiyonlar, vaskülitler ve immün sistem problemleri glomerülonefrite yol açabilir. Mikroskopik hematüri, glomerülonefritlerde sık görülen bir emaredir.

Kanser: Böbrek, mesane ve prostat kanserleri, ileri evrelerde idrarda gözle görülebilen kanamaya niçin olabilir. Bahsedilen kanserler erken dönemde herhangi bir emareye sebebiyet vermeyebilir. Bu durum da kanserin erken dönemde fark edilerek tedavisine başlanmasını zorlaştırır.

Genetik Hastalıklar: Orak hücreli anemi, kırmızı kan hücrelerinde biçim bozukluğuna yol açan genetik bir hastalıktır. Bu hastalık idrarda hem mikroskopik hem de makroskopik hematüriye niçin olabilir.

Böbreğin süzme işlevini yerine getiren glomerulus yapıları da genetik bir hastalık olan Alport sendromundan etkilenebilir. Alport sendromu hastalarında idrarda kan görülebilir.

Böbrek Yaralanması: Kaza, spor yaralanmaları benzer biçimde durumlarda böbrek ciddi seviyede hasar olabilir ve idrarda kan görülebilir.

Bazı İlaçlar: Kanser tedavisinde kullanılan siklofosfamid ve bir antibiyotik olan penisilin hematüriye yol açabilir. Aspirin, heparin benzer biçimde kan sulandırıcı (antikoagülan) kullanımı, mesanede kanamaya niçin olabilecek durumlar da idrarda kan görülmesine sebebiyet verebilir.

Ağır Egzersiz: Ağır ve yorucu egzersizler makroskopik hematüriye niçin olabilir. Bu durumun altında yatan mekanizma tam anlaşılamamış olsa da egzersiz esnasında mesanenin travmaya maruz kalması, dehidratasyon (sıvı eksikliği) yada uzun devam eden aerobik hareketlere bağlı kırmızı hücre yıkımı benzer biçimde vakalar idrara kan sızmasına yol açabilir. Ağır egzersize bağlı hematüri bilhassa atlerlerde görülür. Sadece ağır idman icra eden herkeste hematüri görülebileceği unutulmamalıdır. Egzersiz sonrası idrarında kan gören kişiler; bu durumun sporla bağlantılı bulunduğunu varsayarak görmezden gelmemeli, ne olursa olsun bir doktora başvurmalıdır.

Tane dönemlerinde hanımlarda idrardan kan gelmesi ve tane kanının idrara karışması birbiriyle karışabilir. Karışıklığın önlenmesi için hanımefendilerin tane dönemleri bitince de hematüri şikayetinin devam edip etmediğine bakılmalıdır.

Hematüri Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?

İdrarda kan görülmesinin hangi nedene bağlı bulunduğunu belirlemek tedavi açısından oldukça önemlidir. Bundan dolayı idrardan kan gelmesi şikayeti ile doktora başvuran hastaya, altta yatan sebebi bulmak için çeşitli testler yapılır.

Tanı için hastanın ilk olarak tıbbi geçmişi sorgulanır ve hematüriye niçin olabilecek bir hastalık öyküsünün olup olmadığına bakılır. Sonrasında hasta muayene edilerek, hastalığa bağlı fizyolojik bulgular saptanmaya çalışılır.

Hematüri tanısında idrar tahlili oldukça önemlidir. İdrardan kan gelmesi sorunuyla gelen hastada idrar tahlili enfeksiyon, böbrek taşı benzer biçimde durumların tespitinde kullanılır. Mikroskopik hematüri, başka bir şikayetle gelen hastalara meydana getirilen idrar testi sonucunda ortaya çıkabilir.

Hematürisi olan hastalarda kanamanın devam edip etmediğini idrak etmek için de idrar tahlili yapılabilir.

Hematürinin altında yatan rahatsızlığın teşhisinde ultrason, BT, MR benzer biçimde görüntüleme şekilleri destek olabilir.

Sistoskopi, üretradan mesaneye doğru ucunda kamera olan ince bir tüpün ilerletildiği bir işlemdir. Bu işlemle üretra ve mesanede hastalıkla ilgili bulguların olup olmadığı değerlendirilir.

Böbrek biyopsisi doğrusu börekten örnek doku alınıp incelenmesi, glomerülonefrit benzer biçimde hastalıkların tanısında kullanılır.

Hematüri tedavisi, kanamaya yol açan sebebe nazaran değişkenlik gösterir.

İdrarda kan görülmesinin sebebi idrar yolları enfeksiyonu ise hastaya antibiyotik tedavisi verilir. Sebep böbrek taşı ise tedavide hastanın ağrısını azaltmaya ve taşın daha idrar yollarından daha rahat geçmesine yarayacak ilaçlar kullanılır. ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) olarak malum taş kırma işlemi de böbrek taşı tedavisinde tercih edilebilecek bir yöntemdir. Bu yöntemde ses dalgaları kullanılarak büyük böbrek taşları ufak parçalara ayrılır. ESWL işlemi hasta hafifçe anestezi altındayken uygulanı ve çoğu zaman bir saat kadar sürer.

Prostat büyümesi için de hem ilaç tedavisi hem de cerrahi girişim tedavi seçenekleri arasındadır.

İdrardan kan gelmesine yol açan bazı hastalıklar önlenebilir durumlardır. Bu hastalıkları önlemek için şunlar yapılabilir:

İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmak için bolca sıvı tüketilmeli, cinsel ilişkiden derhal sonrasında idrar yapılmalı ve hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.

Böbrek taşı oluşumunu engellemek için aşırı tuzlu besinler, ıspanak ve pancar tüketimi sınırlandırılmalıdır.

Prostat kanseri riskini azaltmak için yeterince sıvı tüketildiğinden güvenilir olunmalı ve eğer kullanılıyorsa sigara bırakılmalıdır.

Hematüri; enfeksiyondan kansere, prostat büyümesinden böbrek taşına oldukça değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. İdrardan kan gelmesi şikayeti olan kişiler zaman kaybetmeden en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalı ve lüzumlu testleri yaptırmalıdır.