İştahsızlık

Klinik olarak iştahsızlık ya da değişik bir deyişle iştah azlığı, günlük yiyecek alım miktarındaki azalma ile karakterizedir. Derhal her insanın yaşamının bir döneminde yaşamış olduğu iştahsızlık, çoğunlukla soğuk algınlığı, mide ve sindirim problemleri, bağırsak ve karaciğer hastalıkları benzer biçimde faktörlere bağlı olarak görülebilir.

Beslenme bozukluklarından kabul edilen iştah kaybı, pek oldukça hastalığa bağlı olabileceği benzer biçimde fizyolojik ya da ruhsal nedenlerden dolayı da oluşabilir. Kişinin günlük alması ihtiyaç duyulan kalori miktarından daha azca kalori ile beslenmesi, iştahsızlık olarak tanımlanırken bu durum kişinin kendisini daha bitkin, bitkin ve keyifsiz hissetmesine neden olur. Ek olarak vücudun gereksinim duyan vitamin ve minerallerin beslenme kanalıyla yeterince alınamamasına bağlı olarak bağışıklık sistemi zayıflar ve dolayısıyla şahıs, kolayca pek oldukça değişik hastalığa yakalanabilir.

Bebek ve çocuklarda, yetişkinlere kıyasla oldukça daha sık görülen iştahsızlık, huzursuz aile ya da okul ortamı benzer biçimde ruhsal nedenlerden olabilir. Çocuklarda iştahsızlık sebepleri içinde boğaz ağrısı, idrar yolu enfeksiyonu, alerji benzer biçimde rahatsızlıklar da gösterilebilir. Bebeklerde iştahsızlık ise 8 ve 9. aydan başlayarak 2 yaşına ya da okul dönemine kadar devam edebilir. Bu durum çoğu zaman diş çıkarma, sütten ek gıdaya geçiş benzer biçimde nedenlerden oluşur. Ek olarak demir eksikliği anemisi ve çinko eksikliği de bebek ve çocuklarda görülen iştahsızlığın sebepleri içinde yer alır.

Yetişkinlerde iştahsızlık sebepleri nedir?

Yetişkinlerde iştahsızlığın büyük kısmı, fizyolojik nedenlerden oluşur. Kronik enfeksiyon varlığı, malabsorbsiyon olarak tanımlanan emilim bozuklukları, gastroözofajiyal reflü, kistik fibroz, konjenital kalp hastalıkları ve nörolojik rahatsızlıklar kişinin iştahının kapanmasına yol açan organik ya da değişik bir deyişle fizyolojik nedenler içinde yer alır.

Vücudun hormonal dengesini düzenleyen endokrin sisteme bağlı bozukluklar, iştahsızlık ile direkt ilişkili olabilir. Mideden salgılanan ve iştah arttırıcı tesiri bulunan ghrelin hormon seviyesinin değişik sebeplerden dolayı azca salgılanması, iştahsızlığa yol açabilir. Tıpta disfaji olarak tanımlanan yutma güçlüğü de ağrıya niçin olduğundan hem yetişkinlerde hem de çocuklarda iştah yitirilmesine niçin olur.

Tiroit bezinin yeterince tiroit hormonu üretememesi olarak tanımlanabilen hipotiroidi varlığında da iştahsızlık yaygın olarak görülür. Bulantı ve kusmaya yol açan migren atakları esnasında da şahıs beslenmek istemeyebilir. Tüm kanser türlerinde de iştahsızlık görülebilir. Işınım ve kemoterapi alımına bağlı kusma, yemeklerin tat ve kokularının değişmesi benzer biçimde şikayetler de iştahsızlığa yol açabilir.

Diyabet, tedavi ile denetim altına alınmadığında beslenme bozukluğuna neden olan bir öteki etkendir. Huzursuz bağırsak sendromu kaynaklı olarak ishal, kabızlık ve şişkinlik de kişinin beslenme düzenini negatif etkileyebilir. Stres varlığında vücut kortizol hormonu salınımını arttırır ve bu durum iştahın kapanmasına niçin olur. Yaşlılık da iştahsızlığı tetikleyen etkenlerden biridir. Sindirim sisteminin yavaşlaması, koku ve tat alma duyularının zayıflaması sebebiyle şahıs daha azca acıkır. Ek olarak kullanılan bazı ilaçların yan tesirleri de iştahın kapanmasına yol açabilir.

Gebelikte iştahsızlık niçin olur?

Hamilelikte iştahsızlık, gebeliğin ilk üç aylık süreci olan birinci trimesterda yaygın olarak görülür. Anne adayının vücudunda oluşan hormonal ve fizyolojik değişimlere bağlı olarak iştahın kapanması, son aşama normaldir. Ek olarak bu zamanda görülen ve gebelik emareleri içinde yer edinen kabızlık, mide bulantısı ve kusma da iştah yitirilmesine yol açabilir. Gebelikte iştahsızlığın önlenmesi için aşırı yağlı besin tüketiminden uzak durmak, ara öğün sayısını çoğaltmak ve kısa süreli yürüyüş benzer biçimde egzersizler önerilebilir. Hamilelikte iştah kaybı ilk üç ayın sona ermesiyle beraber ortadan kalkar.

Bebeklerde iştahsızlık sebepleri nedir?

Bebeklerde iştahsızlık, bebeğin gelişimini etkileyecek boyutta olabileceği benzer biçimde yalnızca ailenin kuruntusu da olabilir. Bu tip vakalarda doktor, anneden 3 gün süresince bebeğine ne yedirdiğini tertipli olarak not etmesini ister. Eğer çocuk hakikaten iştahsız ve yetersiz besleniyorsa lüzumlu tedbirler alınır. Bebeklerde iştah kaybı çoğunlukla anne sütünden ek gıdaya geçiş esnasında görülür. Yeni tat ve kıvamlara alışmakta zorluk çeken bebek, anne sütünü, püre şeklindeki yeni gıdalara tercih edebilir.

Diş çıkarmak da iştahsızlığa yol açan temel etkenlerden biridir. Ek olarak bir yaşından sonrasında büyümenin nispeten yavaşlaması, beslenme gereksiniminin azalmasına yol açabilir. Ek olarak demir eksikliği bebeklerde iştahsızlık yapabilir. İdrar yolu, bağırsak, üst solunum yolu ve gribal enfeksiyonlar da iştahsızlığa yol açabilir. 3 haftadan uzun süre ile bebeğin yetersiz beslenmesi tüberküloz, reflü, böbrek, kalp ve karaciğer hastalıklarından da kaynaklanabilir.

 

Çocuklarda iştahsızlık niçin olur?

Çocukluk döneminde iştahsızlık, çoğunlukla idrar yolu enfeksiyonundan ve kulak, burun, boğaz ağrılarına bağlı olarak görülür. Yutma güçlüğüne yol açan hastalıklar çocuğun, beslenmeyi reddetmesine neden olur. Gastroözofageal reflü benzer biçimde sindirim sistemi problemleri de çocuklarda iştahsızlığa neden olan etkenler arasındadır. Çinko eksikliği emarelerinden kabul edilen iştahsızlık, çocuklar içinde çoğunlukla rastlanılan bir durumdur.

Çinko, çocuk gelişiminde mühim bir yer tuttuğundan iştahsızlık şikayeti ile hekime başvuran çocuklarda serum çinko düzeyleri denetim edilir. Fizyolojik hastalıkların haricinde ruhsal etkenler de çocuklarda iştah kapanmasına niçin olabilir. Çocuğun, aile ortamında ya da toplumsal çevresinde mevcud problemler çocuğun aşırı seçici davranmasına yol açabilir. Çocuğun beslenmeyi reddetmesi, anneye tepki ve hiddet göstergesinden olabileceği benzer biçimde kendisini bir fert olarak aileye ispatlama çabasından da kaynaklanabilir.

Baskıcı bir yaklaşım ile çocuk reddettiği hâlde bir parça daha vermek, ağzını açmaya zorlamak, acıktığında değil de ebeveynin belirlediği saatte beslenmeye zorlamak, dikkatini video izletmek benzer biçimde yöntemlerde dağıtarak beslemek benzer biçimde yöntemler, aile tarafınca uygulanan ve çocuklarda iştahsızlığa neden olan yaygın nedenler arasındadır. Çocuklarda iştahsızlık ile istemediği gıdaları yememe durumu birbirine karıştırılmamalıdır.

Ek olarak öğün saatlerinden ilkin meyve, kraker benzer biçimde atıştırmalıkların yanı sıra süt, meyve suyu ve gazlı içeceklerin de tüketilmemesi gerekir. Ufaklıklara erişkin porsiyonu vermek, aileler tarafınca çoğunlukla meydana getirilen yanlışlardan bir diğeridir. Besin, ödül ya da ceza olarak kullanılmamalıdır.

Her yaştan bireyde, soğuk algınlığı, grip ve nezle benzer biçimde rahatsızlıklarda iştahsızlık görülmesi son aşama olağan bir durumdur. Hastalığa tepki olarak oldukça daha süratli çalışan bağışıklık sistemi, vücuttaki enerjinin büyük kısmına gerekseme duyar.

Bu tip hastalıklarda fazla beslenmek bağışıklık sisteminin yavaşlamasına yol açacağından bağışıklık sistemi, sitokin olarak tanımlanan protein ve peptidleri bloke ederek kişinin daha azca beslenme ihtiyacı duymasına neden olur. Hastalık döneminde azca oranda fakat besleyici kıymeti yüksek gıdalarla beslenmek oldukça daha doğrudur. Eğer siz de kendinizde ya da aile bireylerinizde iştahsızlık bulunduğunu düşünüyorsanız, iştahsızlığa yol açan rahatsızlığın tanı ve tedavisi için en yakın sıhhat kuruluşuna başvurabilirsiniz.